تجهیزات لباس کار مناسب و تاثیر آن در محیط کار

به گزارش بازار نگین رازی، یکی از مهم ترین عواملی که در حفظ ایمنی و سلامت فرد در محیط کار باید در نظر گرفت، لباس کار مناسب است. لباس کار نامناسب تبادلات حرارتی بین انسان و محیط کار را محدود کرده و باعث ایجاد تنش های حرارتی، کاهش راندمان کاری و بهره وری، اختلالات جسمانی و روانی می شود. در صورتی که لباس کار متناسب با محیط کار باشد، در ارتقای بهره وری نقش تاثیرگذاری دارد. در ادامه اجزای یک لباس کار را شرح خواهیم داد.

جنس پارچه

برای جنس پارچه در لباس کار تعاریف و استاندارد های بین المللی وجود دارد:

• نوع کاربری و شغل استفاده کننده

با توجه به این که استفاده از لباس کار در شرایط کاری مخلتف متفاوت است، نیاز است تا متریال و نوع پوشش لباس کاری متناسب با کاربری و حفظ ایمنی شخص در مقابل خطراتی که آن را تهدید می کند انتخاب شود. بعنوان مثال استفاده از لباس کاری که جنس پارچه آن از مواد پلی استری و نفتی تهیه شده است در شعل هایی که در معرض پاشیده شدن مواد مذاب هستند مثل جوشکاری ها، کاملا غیر ایمن است و احتمال این که لباس شخص آتش گرفته و دچار سوختگی شود بسیار زیاد است.در اینصورت است که استفاده از لباس کار نیاز به بررسی و انتخاب نوع جنس پارچه آن دارد.

بهتر است بدانید که بیش از ۸۰ درصد از لباس کارهای موجود از این نوع پارچه ها استفاده کرده اند که برای این قبیل شغل ها مناسب نیستند و باید از لباس کارهای مخصوصی که در ضد حریق هستند استفاده کرد.

• شرایط آب و هوایی

طبق قوانین آیین نامه تجهیزات ایمنی و حفاظت فردی، لباس کار باید علاوه بر تامین حفاظت مناسب و راحت و سبک، باید متناسب بدن نیز باشد. شرایط آب و هوایی نیز در این مبحث بسیار مهم است و با توجه به چهار فصل بودن آب و هوا و شرایط آب و هوایی مخصوص در هر فصل، لباس کار نیز باید متناسب با شرایط آب و هوایی انتخاب شود، بدلیل این که یک سری موارد همچون وزن لباس، جنس لباس، مقاومت آن در مقابل سرما و گرما نیز اهمیت دارد. بعنوان مثال لباس هایی که شرایط آب و هوایی مرطوب استفاده می شوند، باید بدلیل رطوبت هوا در معرض پوسیدگی الیاف طبیعی قرار نگیرند.

در مناطق گرم و خشک نیز الیاف طبیعی مثل کتان و پنبه بدلیل تهویه مناسب هوا و جذب تعریق بدن بسیار مناسب هستند و جنس پارچه این الیاف باید ضخامت و وزن کمتری داشته باشند.

همچنین در مناطق سردسیر و کوهستانی الیاف طبیعی کتان و پنبه باید ضخامت بیشتر و گرمای بالاتری داشته باشد تا در حفظ دمای بند نقش مهمی ایفا کند.

محققان داخلی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در بررسی تاثیرات جنس لباس کار بر شاخص استرین فیزیولوژیکی در شرایط آب و هوایی گردم به نتایج مهمی دست پیدا کردند که در این مطالاعات آمده است که در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب کمترین مقدار PSI در فعالیت های متوسط ۳۰ درصد پنبه و ۷۰ درصد پلی استر بوده است. با توجه به این نتایج، در راستای کاهش استرین گرمایی برای این نوع شرایط آب و هوایی سی درصد پنبه و هفتاد درصد پلی استر بسیار مناسب است.

سایر مواد اولیه

سایر مواد اولیه ای که در تولید لباس های کار استفاده می شود و باید به آنها دقت کرد شامل نخ، زیپ، کش، دکمه و … است.

طبق مثالی که در جنس پارچه برای جوشکاران زده شد، در قوانین تجهیزات ایمنی و حفاظت فردی، جنس لباس مورد استفاده را نارسا معرفی کرده که فاقد قطعات فلزی از قبیل زیپ و دکمه و … است. این موارد ضمن تامین ایمنی باید در افزایش کارایی و همچنین دوام لباس کار نقش موثری داشته باشد.

مدل دوخت

قطعا یکی از موارد مهم در انتخاب تجهیزات لباس کار، نحوه دوخت آن است که باید با محیط کار متناسب باشد. استانداردهای اولیه لباس کار راحتی در حین کار بوده است که نوع دوخت در آن نقش بسزایی داشته است. مورد مهم دیگری که مدیران صنایع مختلف بسیار به آن توجه می کنند، زیبایی لباس کار است. در هر صورت هر چه از مقوله های ایمنی بگذریم، ظاهر قضیه نیز برای یک صنعت بسیار بزرگ می تواند اهمیت زیادی داشته باشد.

 

سایز بندی

یکی از مشکلاتی که گریبان گیر استفاده کنندگان می شود، سایزبندی لباس های کار می باشد. متاسفانه الگوی واحدی برای این موضوع وجود نداشته و بهمین جهت باید به سایزبندی های محصولات متنوع پس از فاکتورهای اصلی در ایمنی، به آنها نیز توجه کرد.

بسته بندی و ارائه

یکی مشکلات بزرگی که در محصولات داخلی وجود دارد، کیفیت بسیار ضعیف در بسته بندی های محصولات ایمنی بوده که معمولا ممکن است زیاد مورد توجه خریدار قرار نگیرد ولی جهت حفظ محصولات در دسته بندی ها بسیار مهم است.

 

بومی سازی فناوری تجهیز هواپیمایی ایلوشین ۷۶ در صنعت هواپیمایی

به گزارش ماهنامه مهندسی حفاظت از حریق، یک شرکت هواپیمایی در کشورمان موفق به بومی سازی فناوری تجهیز هواپیمای ایلوشین ۷۶ به سیستم اطفا حریق شده است.

نورالله امیرآبادی فراهانی، مسئول ایمنی پرواز شرکت هواپیمایی پویا، با اشاره به دستیابی این شرکت به فناوری سیستم اطفاء حریق در هواپیمای ایلوشین ۷۶ اظهار کرد: در حال حاضر این فناوری تنها در چند کشور، از جمله روسیه وجود دارد. وی افزود: چندین میلیون دلار لازم است تا هواپیما در روسیه به این فناوری، تجهیز و آموزش داده شود اما ما توانستیم به صورت بومی، تجهیز به این فناوری و آموزش آن را در شرکت انجام دهیم.

مسئول ایمنی پرواز پویا ایر ادامه داد: این فناوری قادر است در عرض ۲۰ ثانیه، ۴۰ تن آب را در اطفا حریق به کار گیرد. این یک فناوری جدید در کشور و یک پروژه ملی است که برای اولین بار در ایران صورت می گیرد و مرحله تست را نیز گذرانده است. امیرآبادی فراهانی با اشاره به مشکلات پیش آمده برای ایرلاین ها در زمان تحریم در زمینه جابجایی ارز و افزایش نرخ دلار افزود: با توجه به توافق ژنو و صحبت هایی که درباره رفع تحریم شده، امیدواریم شاهد شکوفایی در صنعت هوانوردی باشیم.

کفش ایمنی عایق برق

به گزارش بازار نگین رازی، عمده ترین خطراتی که در محیط های صنعتی سلامت پا را به خطر می اندازد، سقوط ناگهانی اجسام سنگین روی پنجه های پا و له شدن انگشتان یا برخورد جلوی کفش با قطعات تیز و برنده و آسیب دیدن پنجه پا است. بنابراین برای حفاظت از پا در مقابل خطرات احتمالی باید از کفش های ایمنی استفاده کرد که در جلوی آنها از پنجه های محفط فولادی استفاده شده است و کفی کفش را از یک ماده قابل انعطاف تری مقل پلی اورتان ساخته شده است و همچنین قسمت پنجه کفش با توجه به صنف کاری می تواند از جنس پی وی سی یا چرم باشد.

یکی از مهم ترین کفش ایمنی که مورد استفاده توسط کارکنان صنعت برق است، کفش های عایق است. این کفش ها از زیره عایق ساخته شده و در هنگام برق گرفتگی جلوگیری می کند. کفش های ایمنی این نوع افراد که در صنعت برق فعالیت می کنند و ممکن است در معرض برق گرفتگی باشند، باید فاقد هر گونه فلز استفاده شده در آن باشد.

یک نمونه ی کفش ایمنی در شکل زیر نشان داده شده است:

 

نمونه کفش عایق برق

 

ویژگیهای تجهیزات کفش ایمنی عایق:

• مقاومت در برابر ضربه: تا ۲۰۰ ژول
• مقاومت در برابر سوراخ شدن: پارچه مقاوم به سوراخ شدگی
• مقاوم در برابر لغزش: ضریب اصطکاک داینامیک
• زیره مقاوم در برابر حرکت: تا ۳۰۰ درجه سانتی گراد
• عایق سرما: مقاومت در برابر درجه حرارت پایین
• ضد آب: مواد مقاوم در برابر آب
• بدون فلز: صد در صد بدون مواد فلزی

حفاظت افراد از برق گرفتگی با استفاده از کفش های ایمنی عایق برق:

چگونه کفش های ایمنی عایق برق موجب حفاظت افراد از برق گرفتگی می شود؟

بطور مثال اگر شما بر روی یک چاله ای از سیال نمکی ایستاده باشید، اثر شوک آن به مراتب بد تر ست. مایع، مقاومت بین پای شما و زمین اصلی را کاهش داده و به شما یک شوک بسیار بزرگ تر وارد می کنید.

 

حفاظت افراد از برق گرفتگی با استفاده از کفش های ایمنی عایق برق

 

ما می توانیم با پوشیدن کفش کار مناسب که یک مقاومت بالا دارد ایمنی را افزایش دهیم. چنین کفش هایی به عنوان یک عایق عمل می کنند.

کفش عایق از ایجاد مسیر بازگشت جریان برق جلوگیری کرده و در نتیجه شوک بزرگی به شخص وارد نمی شود.

 

حفاظت افراد از برق گرفتگی با استفاده از کفش های ایمنی عایق برق

 

عیب یابی سیستم های اعلام و اطفاء حریق

سیستم های اعلام و اطفاء حریق

به گزارش بازار نگین رازی، ، نیاز به بررسی ها و عیب یابی های متعددی دارند و صرفا به اینصورت نیست که دستگاه های شما باید مثل ساعت هرلحظه در حال کارکردن بدون هیچ مشکلی باشند! هشدار: هنگامی که درب جلوی دستگاه باز می شود برق ۲۲۰ ولت را قطع کنید.

اشکالاتی که ممکن است بروز کند:

1. شستی های اعلام حریق و دتکتورهای حرارتی ساده گاهاً بجای اعلام وضعیت حریق، باعث اعلام اشکال می شوند که می تواند به معنای وصل نبودن مقاومت ۴۷۰ اٌهم در داخل شستی اعلام حریقیا دکتور حرارتی باشد. طبق استاندارد BS5839 از اول ژانویه ۱۹۹۰ باید یک مقاومت ۴۷۰ اٌهم با کدهای رنگی زرد، بنفش، قهوه ای، طلایی یا نقره ای  است که در داخل شستی های اعلام حریق و دتککتور حرارتی بصورت سری نصب شود.

تجهیزات ایمنی و آتش نشانی

1. اشکال تغذیه(mail fault):
   – چک کنید که آیا چراغ سبز Power روش است، در غیر اینصورت تغذیه ۲۲۰ ولت و فیوز آن را کنترل کنید
   – سیم های باطری را چک کنید(باید سیم قرمز رنگ به ترمینال مثبت باتری و سیم سیاه رنگ به ترمینال منفی باطری وصل شده باشد). اگر سیم های باطری اشتباه وصل شوند، فیوز باطری خواهد سوخت که باعث روشن شدن نشانگر اشکال تغذیه می گردد.
   – بررسی کنید که دو باتری ۱۲ ولت با آمپر ساعت مناسب بصورت سری به سیستم وصل شده باشند.
   – بررسی کنید که کانکتورها به درستی به بردها وصل شده باشند.
   – بررسی کنید که سیم های ترانس درست داخل ترمینال قرار گرفته باشند.
   – چنانچه چراغ های Power و mail fault هنوز روشن هستند، باید باتری ها را عوض کنید.

2. اشکالات اعلام حریق: تجهیزات کلاه ایمنی

3. 
   – مدار زونی که باعث ایجاد مشکل شده است را از ترمینال جدا کنید و مقاومت صحیح انتهای خط را به جای آن قرار دهید که به رنگ های آبی، خاکستری، قرمز، طلایی یا نقره ای هستند.
   – سوئیچ را در حالت Button Control قرار داده و دکمه Silence را بزنید و پس از آن دکمه Reset را فشار دهید. درصورتی که مشکل حل شد حتما سیم بندی های اعلام حریق را نیز چک کنید و در نهایت اگر وضعیت اعلام حریق ادامه یافت و مشکل برطرف نشد با فروشنده تماس بگیرید.
4. اشکالات زون(Zone Fault):
   – مدار زونی که باعث ایجاد مشکل شده است را از ترمینال جدا کنید و مقاومت صحیح انتهای آن را بجای آن قرار دهید. در صورتی که مشکل برطرف شد حتما سیم بندی و دتکتور را مجددا چک کنید.

5. اشکالات آژیرها(Sounder Fault): تجهیزات ترافیکی

6. 
   – فیوزهای خروجی آژیر را که بر روی برد اصلی قراردارند را آزمایش کنید و در صورت سوخته بودن آن ها را عوض کنید(فیوز ۳ آمپر)
   – بررسی کنید که مقاومت انتهای خط(۶۸۰۰ اٌهم قرمز، بنفش، طلایی یا نقره ای) متصل باشد. مدار آژیر مربوطه ره از ترمینال جدا کید و خط مقاومت انتهای خط را به جای آن قرار دهید.
   – در صورت برطرف شدن مشکل آژیر، سیم بندی ها را چک کرده و سوئیچ را در حالت Button Control قرار دهید و در نهایت دکمه Reset را فشار دهید.
   – در صورتی که دکمه ها عمل نمی کنند، سوئیچ را در حالت Button Control قرار داده، دکمه Silence را بزنید و پس از آن دکمه Reset را فشار دهید. اگر مجددا مشکل وجود داشت، باید کانکتور اتصال سوئیچ به برد را کنترل کنید و درنهایت اگر باز هم مشکل رفع نشد با فروشنده تماس بگیرید.

بازدید سیستم تجهیزات کفش ایمنی

بازدید روزانه:

• ابتدا بررسی کنید که چراغ سبز رنگ Power روش باشد. همچنین هیچ چراغ یا آژیر دیگری روشن نباشد. هرگونه اشکال را به تعمیرکار مربوطه گزارش داده و در فرم ثبت وقایع وارد کنید.

بازدید هفتگی:

• سوئیچ را در حالت Button Control قرار داده و دکمه Reset/Test را فشار دهید.
• بررسی کنید که چراغ زون ها روشن می شوند و کار می کنندو شستی اعلام حریق یا سنسور را فعال کنید تا اعلام حریق آزمایش شود و عملکرد آژیر ها را کنترل کنید. حالا دستگاه را با فشار دادن دکمه Silence و Reset/Test به حالت اول بازگردانید(برای انجام این آزمایش نیاز به شخص دیگری نیز دارید).
• هر هفته یک زون مختلف و همچنین شستی یا سنسور را چک کنید. به همین شکل بصورت دوره ای کلیه شستی ها و سنسور ها را چک کنید.

تجهیزات لباس کار

• توصیه می شود نقشه از ساختمان در مورد جزئیات مربوطه به محل استقرار شستی ها و سنسورها در دسترس داشته باشید.
• همه شستی ها و سنسورها را بررسی کرده تا مطمئن شوید همه آن ها در دسترس می باشند.

بازدید فصلی:

• گزارشات قبلی را بررسی کرده و تا تمام مشکلات قبل را تصحیح کرده باشید.
• باطری و اتصالات آن را بازدید کنید. مانند بازدید هفتگی در هر زون یک سنسور یا شستی را فعال کنید تا اعلام حریق آزمایش شود. برق ۲۲۰ ولت را قطع کرده و قابلیت باطری را برای تغذیه آژیرها بررسی کنید.

بازدید سالانه:

• دقیقا همانند بازدید های هفتگی و فصلی عمل کنید ولی کلیه دتکتورها، شستی های اعلام حریق، آژیر ها و تجهیزات کمکی را برای عملکرد صحیح کنترل کنید.
• هر دو سال یا سه سال یکبار جهت اطمینان از عملکرد صحیح و عدم وجود آژیر مزاحم، دتکتورهای دودی را تمیز کنید.

هر پنچ سال یک بار:

• باطری های خشک را تعویض کرده و نحوه اتصالات سیستم های اعلام حریق را بررسی کنید.

 

فرشتگان فرودگاهی پارسال چه کردند!

به گزارش ماهنامه مهندسی حفاظت از حریق، کنفرانس سالانه آتش‌ نشانان فرودگاهی، ۲۹ و ۳۰ دی امسال (۱۸-۱۹ ژانویه ۲۰۱۷) در Hilton London Gatwick برگزار می‌گردد.
سخنرانی اصلی توسط Carl Daniels، قائم‌مقام برنامه همکاری سرویس‌های اورژانسی مشترک ایراد خواهد شد و در آن تاریخچه مختصری از JESIP، علل عملی شدن طرح، دستاوردها و مراحل بعدی ارائه می‌گردد. همچنین تأثیر این طرح بر همکاری مشترک بین سرویس‌های آتش‌نشانی و نجات داخلی و سرویس‌های آتش‌نشانی فرودگاهی پوشش داده خواهد شود.
به گفته Simon Petts مدیر AFOA: “پس از حدود ۲۰ سال، همایش سالانه آتش‌نشان‌های فرودگاهی به میزان قابل توجهی رشد داشته است.” وی افزود: “استفاده از متخصصین بین‌المللی در زمینه ARFF و واکنش به مدیریت حادثه برای مخاطبان ما که مسئولیت امنیت در فرودگاه‌های سراسر جهان را عهده‌دار می‌باشند، به یک رویداد مدیریتی مهم برای RFFFS/ARFF تبدیل شده است. با این‌که پیشتر همایش سالانه ما بر بریتانیا و ایرلند متمرکز شده بود، ولی در حال حاضر به یک همایش بین‌المللی مهم تبدیل گشته و سخنرانان به اصول آتش‌نشانی جدید و حوادث فرودگاهی و هواپیمایی مهم در جهان اشاره می‌کنند. همچنین این چشم‌اندازِ در حال پیشرفت جهانی ما در گسترش اعضا نیز بازتاب داشته است و ما مشاهده می‌کنیم که تعداد روزافزونی از آتش‌نشان‌های ارشد فرودگاهی از سراسر اروپا و خاورمیانه جهت عضویت در AFOA ثبت نام می‌کنند.” مجله حریق
به علاوه نقشِ در حال تغییر سرویس‌های آتش‌نشانی فرودگاهی نیز در سخنرانان بازتاب داشته است. Dean Ulrich، معاون دپارتمان آتش‌نشانی LA، در زمان وقوع تیراندازی سال ۲۰۱۳ در فرودگاه بین‌المللی LA، افسر مسئول بود. پس از این حادثه، وی تضمین نمود که همه اعضای دپارتمان آتش‌نشانی LA، آموزش گسترده در مواجهه با چنین حوادثی را دریافت می‌کنند که در شرایط کنونی، یک مهارت لازم محسوب می‌شود.

 

سوپر کاپیتان Ronald Dom ، رئیس واحد واکنش اورژانسی فرودگاه Brussels

سوپر کاپیتان Ronald Dom رئیس واحد واکنش اورژانسی فرودگاه Brussels، گزارش خود را از آن‌چه در خلال حادثه غم‌انگیز بمب‌گذاری در فرودگاه Brussels که در اوایل همین سال رخ داد، ارائه می‌دهد و Chris Henkey، نحوه مواجهه با این نوع حوادث را که همه خلبان‌های خطوط هوایی از آن بیم دارند، توضیح خواهد داد. وی در زمان آتش‌سوزی مهیب در فرودگاه Las Vegas McCarran در سپتامبر سال پیش خلبان مسئول بود که همه مسافران را از طریق درهای اضطراری خارج نمود. کاپیتان Gerry Keogh، رئیس آتش‌نشانی فرودگاه Dublin، توضیح خواهد داد که چگونه او و گروهش به یک آتش‌سوزی گسترده که در ۲۵ آگوست ۲۰۱۵ در فرودگاه Dublin رخ داد، واکنش نشان دادند. به گفته Keogh ،در این حادثه، یک آتش‌سوزی گسترده در یک آشیانه در حال رنگ‌آمیزی با بیش از ۲۰۰ نفر مشغول به کار، به وقوع پیوست. مشکل دیگری که وجود داشت این بود که امکان جابجایی دو هواپیمای موجود در آشیانه که به طور کامل سوخت‌گیری کرده بودند، وجود نداشت. هدایت AFOA در سال ۲۰۱۷ افتخار بزرگی برای من خواهد بود. من به این مسئله آگاه هستم که AFOA به یک همایش صنعتی بین‌المللی برای متخصصین هواپیمایی تبدیل شده است، و از همین طریق، اجرای برنامه‌های ما در معرض دید کشورها و سازمان‌های بسیاری قرار خواهد داشت. من مدت‌ها یکی از اعضای AFOA بوده‌ام و توسعه و پیشرفت گسترده آن را مشاهده نموده‌ام. ما وعده‌های کاری منظمی با سازمان‌ها و برنامه‌ریزان مرتبط داریم و فعالانه تلاش می‌کنیم این همکاری‌ها مهندسی حریق را گسترش دهیم.” سرمهندس Matt Whipp، مدیر آموزش، امنیت و ایمنی کابین در خطوط هوایی Virgin Atlantic، مطلبی در مورد واکنش تیمی در هنگام بروز حادثه در شرکت‌های هواپیمایی ارائه خواهد داد و استقرار یک گروه پشتیبانی و نقش‌ها و مسئولیت‌های مربوطه را بررسی خواهد کرد. وی عنوان می‌کند: “حضور مجدد در AFOA بسیار عالی است، زیرا فرصتی برای سرویس‌های اورژانسی و شرکت‌های هواپیمایی فراهم می‌آورد تا اطلاعات لازم در مورد همدیگر را کسب نموده و برای موقعیت‌های کاری هم ارزش قائل شوند.”
دیگر سخنرانان عبارت‌اند از: Rebecca Milner، روان‌شناس و مشاور شغلی، ARUP؛ Neil Gray، بازرس ارشد فرودگاه، CAA؛ George Farquhar، رئیس واحدهای آتش‌نشانی در فرودگاه‌های Highlands و Islands.

 

کاپیتان Petts، رئیس جلسه AFOA عنوان کرد: “بسیار خوشحالم که بگویم Rosenbauer UK در این رویداد مهم از ما حمایت کرده است.

“تولیدکنندگان متعددی نیز در نمایشگاهی که در کنار همایش برگزار می‌کنیم، شرکت خواهند نمود. سازمان‌هایی که تمایل دارند محصولات خود را به مدت ۲ روز در معرض دید بیش از ۲۰۰ آتش‌نشان ارشد فرودگاهی قرار دهند، هنوز هم می‌توانند با ما تماس گرفته و یک غرفه رزرو نمایند. این نمایشگاه به همراه همایش به آن‌ها اجازه خواهد داد که از این فرصت مناسب جهت عرضه محصولات خود به مخاطبینی با تخصص بالا بهره‌مند شوند و از امکانات شبکه سراسری آتش‌نشانان فرودگاهی جهت عرضه محصولات در اولین شب و ضیافت شام در شب دوم بهره بگیرند.”

 

 

اولین همایش تکنولوژی تجهیزات ایمن در محیط های قابل انفجار

 

به گزارش ماهنامه مهندسی حفاظت از حریق، اولین همایش علمی، آموزشی تکنولوژی تجهیزات ایمن در محیط های قابل انفجار همراه با نمایشگاه جانبی آخرین دستاوردهای صنعتی مورخ ۶ و ۷ بهمن ماه سال جاری در دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار خواهد شد.

سخنران ویژه: پروفسور تورستن آرنولد، رئیس IECEX بین الملل

زمان برگزاری: ۶ و ۷ بهمن ماه ۱۳۹۵

مکان برگزاری: دانشگاه صنعتی امیرکبیر

مدرسین و دورس:

Mr. Otto Walch: مبانی و پارامترهای پایه در طراحی تجهیزات ایمن در محیط های قابل انفجار

Mr. Eugen Schnitzius: طراحی تجهیزات ایمن در محیط های قابل انفجار با حفاظت نوع “d”

Mr. Gerhard Schwarz: نصب، تعمیرات و نگهداری تجهیزات ایمن در محیط های قابل انفجار

Mr. Gunter Gabriel: طراحی تجهیزات ایمن در محیط های قابل انفجار با حفاظت نوع “i”

Mr. Peter Thurnher: نصب، تعمیرات و نگهداری تجهیزات ایمن در محیط های قابل انفجار

آدرس دبیرخانه: تهران، چهارراه ولیعصر، خیابان انقلاب، کوچه شهید سعید، بن بست نائینی، پلاک ۷، واحد ۲

کدپستی: ۱۵۹۱۶۳۶۸۸۱

تلفن: [phone]

آی دی تلگرام: exconf2017@

دتکتورهای دودی در سیستم های اعلام و اطفاء حریق

به گزارش بازار نگین رازی، در مقالات پیشتر در رابطه با دتکتورها و انوع آن صحبت شده بود، اما در این مقاله در رابطه با ویژگی های دتکتورهای دودی و تاثیر وجود آن در سیستم های اعلام و اطفاء حریق صحبت خواهد شد.

• حداکثر پوشش یک دتکتور دودی صد متر مربع است
• بیشترین فاصله یک دتکتور از دیوارهای اطراف نباید از ۵٫۷ متر زیاد تر باشد
• حداکثر فاصله بین دتکتور تا نزدیکترین دتکتور حریق از ۱۰ متر نباید بیشتر باشد

نصب اولیه تجهیزات ایمنی و آتش نشانی

کابل کشی و حصول اطمینان از تطابق آن با استاندارد ۵۸۳۹ BS:

• در اول موقعیت همه قسمت ها را با نقشه بررسی کنید
• کابل کشی را همانند نقشه انجام دهید
• بعد از کابل کشی دتکتورهای حرارتی و دودی، شستی ها و آژیرهای اعلام خطر را نصب کنید
• دستگاه مرکز کنترل را طبق دستورالعمل های آزماشی مرکز کنترل بررسی کنید
• پس از بازکردن در جلوی دستگاه، جعبه اصلی دستگاه را در محل مناسب نصب کنید
• پیچ اتصال آرت روی برد اصلی دستگاه را شکل کرده و کابلش را از زیر آن جدا کنید
• پیچ اتصال آرت روی برد اصلی را شل کرده و کابل آن را از زیر آن جدا کنید
• لولاهای در دستگاه را از شیارهای مربوطه آن از جعبه اصلی جداکنید
• جعبه اصلی دستگاه را با استفاده از ۴ عدد سوراخ نصب و به دیوار پیچ کنید
• کابل برق ۲۲۰ ولت را از سوراخ های بالای جعبه وارد کنید. ورودی برق ۲۲۰ ولت و سیم کشی آن بایستی طبق قوانین رایج سیم بندی IEEE و استاندارد BS5839 انجام شوند. تا زمانی که سیم بندی امتحان نشده است هیچ دتکتوری یا آژیری را متصل نکنید. اغلب روی پایه دتکتور هنگامی که دتکتور روی آن نباشد مدار سیم کشی را باز می کنند ، جهت آزمایش سیم کشی بایستی ارتباط مدار باز سیم کشی را بر روی پایه دتکتور کامل نمودلولا های درب دستگاه را از شیارهای مربوطه آن از جعبه اصلی جدا کنید . تجهیزات کفش ایمنی
• جعبه اصلی دستگاه را با استفاده از ۴ عدد سوراخ نصب ، به دیوار پیچ کنید
• کابل برق ۲۲۰ ولت را از سوراخ های بالای جعبه وارد کنید . ورودی برق ۲۲۰ ولت و سیم کشی آن بایستی طبق قوانین رایج سیم بندی IEEE و استاندارد BS5839 انجام شوند . تا زمانی که سیم بندی امتحان نشده است هیچ دتکتوری یا آژیری را متصل نکنید. اغلب روی پایه دتکتور هنگامی که دتکتور روی آن نباشد مدار سیم کشی را باز می کنند ، جهت آزمایش سیم کشی بایستی ارتباط مدار باز سیم کشی را بر روی پایه دتکتور کامل نمود.
• سیم های ورودی را قبل از آزمایش کامل دستگاه به ترمینال های آن وصل نکنید.
• دتکتورها را تا تمام کارهای ساختمانی ( که امکان وجود گرد و غبار می باشد ) ، از پایه های آن خارج کنید تا به دلیل ورود گرد و غبار به داخل آن ها باعث ایجاد آژیر مزاحم نشود.

نقشه اتصال ترمینال ها: تجهیزات لباس کار

۳ – نصب تکمیلی :
هنگامی که کلیه کارهای ساختمانی تمام شده و هیچ گرد و غباری وجود ندارد .
• مطمئن شوید که برق ۲۲۰ ولت دستگاه قطع می باشد .
• برای جلوگیری از وارد شدن صدمه به دستگاه در هنگام اتصال سیم ها باطریها را از داخل دستگاه بردارید . بعد از آزمایش کردن سیم بندی دستگاه مقاومت های انتهای خط را از ترمینال دستگاه باز کرده و آنها را به ترمینال های آخرین دتکتور و آخرین آژیر هر مدار وصل کنید.
(می تو انید قبل از بازکردن مقاومت های متصل به ترمینالهای دستگاه از مقاومت های داخل زیپ همراه دستگاه برای اتصال به آخرین دتکتور و آژیر استفاده نمایید و پس از اتمام تست ، مقاومت های داخل دستگاه را برای استفاده های بعدی نگهداری نمایید.)
• سپس کلیه آژیرها و دتکتورها را وصل کنید .
• کامل بودن مدار سیم کشی را به وسیله یک اهم متر چک کنید.
• مطمئن شوید که به هر شستی مقاومت ۴۷۰ اهم متصل باشد ، درغیر این صورت به جای حالت اعلام حریق نشانگر اشکال مداراتصال کوتاه روشن خواهد شد . ( داخل شستی های اعلام حریق SENS ، مقاومت تعبیه شده است)
تذکر : هنگام متصل بودن هرگونه وسیله الکترونیکی، سیستم را به وسیله مگااهم سنج آزمایش نکنید .
• زمانی که مطمئن شدید که کلیه اتصالات محکم می باشند و عایق روی سیم ها سالم می باشند درب جلوی دستگاه را در جای خود قرار دهید ، باطری ها را در داخل دستگاه قرار داده و سیم آن را متصل کنید و برق دستگاه را نیز متصل کنید . حال می توانید دستگاه را به طور کامل و عملی تست نمایید .
توجه : کلیه دستگاهها فضای لازم را برای قرار دادن دو باطری ۷ آمپر ساعت دارا هستند.

آزمایش مرکز کنترل تجهیزات ترافیکی

مرکز کنترل را قبل از متصل کردن نیز می توان امتحان کرد .
• ابتدا مطمئن شوید که مقاومت های انتهای خط در جای خود در ترمینال قرار دارند .
• دو باطری ۱۲ ولت حداقل ۶/۲ آمپرساعت (برای ۲ زون) و حداقل ۷ آمپرساعت (برای ۴ الی ۱۴ زون) در قسمت پایین کابینت قرار دهید و آنها را به وسیله سیم رابط به صورت سری متصل کنید . باطری ها را نیز به وسیله سیم های سیاه و قرمز مربوطه متصل به برد اصلی ، به دستگاه متصل کنید . سیم قرمز مثبت و سیم سیاه منفی است . ( توجه داشته باشید که اتصال اشتباه باطری فیوز باطری را می سوزاند و یا ممکن است به دستگاه آسیب برساند ) ورودی ۲۲۰ ولت را به برق وصل کنید در این حالت چراغ Power روشن می شود و در صورتیکه باطری ها خالی نباشد چراغ نشانگر اشکال تغذیه خاموش شده و بازر ساکت می شود . اگر باطری ها کاملا خالی و یا نامرغوب باشند چراغ اشکال تغذیه کماکان روشن می ماند اما بهتر است که با باطری جدید شارژ شده امتحان شود .

سوئیچ دو حالت نرمال

• فقط چراغ Power روشن است، آژیرها ساکت هستند و دکمه های فشاری نیز عمل نمیکند.

سوئیچ را در حالت Button Controls قرار دهید :

• دکمه های فشاری فعال می شوند و شخص مجاز می تواند از آنها استفاده کند . چرخاندن سوئیچ تاثیر دیگری روی دستگاه نمی گذارد.
• دکمه ((Reset/Test را فشار دهید. زمانیکه دکمه فشار داده می شود چراغ های Fire و Fault روشن خواهند شد و بازر به صدا در خواهد آمد. چراغ های Mains Fault و Alarm Line Fault روشن نخواهد شد.

آزمایش مدار نمایشگر و وضعیت تغذیه :

• برق ۲۲۰ ولت را قطع کنید ، بعد از چند ثانیه چراغ Mains Fault روشن خواهد شد در این حالت چراغ Power خاموش شده و بازر به صدا در خواهد آمد . دکمه Silence Buzzer را فشار دهید ، بازر خاموش می شود ولی چراغ Mains Fault روشن شده و بازر به صدا در می آید . باطری را دوباره وصل کنید، پس از مدت کوتاهی دستگاه به حالت عادی بر می گردد و بازر خاموش می شود (فقط چراغ سبز رنگ Power روشن می باشد).
توجه :
۱- این آزمایشات بایستی با باطریهای نو و پر انجاه گیرند . باطری های نامرغوب باعث اعلام اشکال می گردند حتی اگر شارژ شوند .
۲- چنانچه باطریها خوب ولی خالی استفاده کنید نشانگر اشکال منبع تغذیه تا زمانیکه باطری ها به انداره کافی شارژ نشوند روشن می ماند .

قسمت های مختلف کابل اعلام حریق

به گزارش بازار نگین رازی، کابل های اعلام حریق بصورت کلی دارای قسمت های مختلفی هستند.

باتری

بطور کلی تمام سیستم های اعلام و اطفاء حریق با ولتاژهای ۲۴ ولت بصورت مستقیم کار می کنند و وظیفه آن ها کاهفش و تبدیل پانل است. باتری های نیکل کادمیوم ۱۲ ولت برای این پانل ها استفاده می شود که با ترکیب کردن دو عدد از آنها با یکدیگر و می توان ۱۲ ولت به پانل متصل کرد. حداقل زمانی که برای بهره گیری از این باتری ها می توان دریافت کرد، ۲۴ ساعت می باشد.

تجهیزات تکمیلی سیستمهای اعلام حریق

تکرارگر(Repeater)

هنگامی که تکرار علائم اعلام حریق در مکان هایی به غیر از محل های نصب تابلو اصلی مورد نیاز باشد، از تکرارگر ها استفاده می شود. این تکرارگرها دارای ال ای دی های نشانگر برای تابلو ها هستند و به ترمینال تابلو کنترل مرکزی متصل می شوند. گاهاً ممکن است برخی تابلو ها امکان اتصال به تکرارگر ها را نداشته باشند.

جداکننده خط(Line Lsolator)

با جداکننده های خط می توانیم درصورتی که در مدار قسمتی معیوب شده باشد، قسمت سالم را جداکرده و پس از رفع مشکل دوباره اتصال کامل مدار را برقرار کرد.

مگنت نگهدارنده(Door Holder)

در روی درهای مشخص شده ای برای جلوگیری از افزایش آتش سوزی نصب می شود و درصورت بروز حریق، از باز ماندن در جلوگیری می کند. طبق استاندارد تعریف شده، منبع تغذیه آن باید ۲۴ ولت بصورت جداگانه انجام گیرد، نه از برق ۲۴ ولت تابلو، بدلیل این که مصرف آن ها بسیار بالاتر است.

سیستم های صوتی اعلام خطر

سیستم های صوتی اعلام خطر در نوع هوشمند و عادی ساخته شده اند و می توانند بصورت خودکار یا دستی در مواقع بروز حریق، پیامی مبنی بر اعلام خطر از بلندگوهای مربوطه پخش کنند.

سیستم های تلفن اضطراری

سیستم های تلفن اضطراری دارای یک پانل تلفن اصلی و گوشی می باشد که در محل های مورد نظر نصب می شوند. هنگام بروز خطر می توان با استفاده از این گوشی ها به مرکز تلفن اطلاع داد یا مرکز تلفن نیز می تواند به هر کدام از این گوشی ها تماس بگیرد. ارتبط بین این گوشی ها می تواند از طریق پانل اصلی تلفن برقرار شود.

پانل اصلی این سیستم ها عبارت است از:

ماژول های رابط(Interface Module)

ماژول های رابط، در سیستم های هوشمند استفاده می شوند و برای ارتباط و شناسایی اجزاء قابل آدرس دهی به سیستم بکار می رود. یک نمونه از این سیستم ها به نام (Active End Of Line Unit AEOL) می باشد که در انتهای خط سیستم های اعلام حریق نصب می شود . با کمک آن ها می تواند دتکتورهای غیرقابل دسترسی را به سیستم های اعلام حریق هوشمند متصل کرد.

برنامه ریزی دستی(Handle Programmer)

برنامه ریزی دستی برای اجزای سیستم های اعلام حریق هوشمند استفاده می شود. ابزارهای دیگری برای این کار مثل تست کننده مسیر یا رله های کمکی وجود دارند که در صورت نیاز از آنها نیز استفاده می شود.

دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72

1. مساحت هر زون حداکثر ۲۰۰۰m2 میباشد.
2. حد اکثر طول زون m 3000 می باشد.
3. حداکثر تعداد المان های هر زون (شامل شستی و دتکتور ..) ۲۴ المان است و بهتر است حد اکثر ۲۰ عدد منظور گردد. هر طبقه مسکونی میتواند بر یک زون قرار گیرد.
4. پیشنهاد میشود شستی اعلام حریق راهرو طبقات بر یک زون مجزا باشد.
5. در جاهائی که دارای ولتاژ القایی است(اتاق ترانس،سوئیچ و…..) می بایست از سیم روکش دار استفاده نمود.
6. سیم باید یک تیکه و در لوله مستقل و مجزا باشد.
7. سقف و کف کاذب که دارای ارتفاع بیش از ۸۰cm باشند، نیاز به دتکتور دارند.
8. اگر فاصله پارتیشن نصب شده تا سقف کمتر از ۳۰cm باشد ، باید برای آن دتکتور مجزا لحاظ نمود.
9. اگر ارتفاع گچبری سقف بیش از ۵۰cm باشد لازم است دتکتور مجزا برای هر فضا در نظر گرفت.
10. کلیه انبارها می بایست دارای دتکتور باشند:
    الف) در صورتیکه انبار در واحد مسکونی باشد،لازم است یک دتکتور حرارتی برای آن در نظر گرفت.
    ب) برای انبارهای موجود در پارکینگ، اگر بصورت ردیفی باشد در فاصله ۵۰cm از انبارها و در فاصله حداکثر ۸m از هم نصب میشوند. و اگر انبارها بصورت مجموعه ای باشد یک دتکتور در مسیر ورودی به آنها نصب میشود.
11.  در مجاورت تابلو کنتورهای برق یک دتکتور دودی نصب شود.
12. هر موتورخانه و چاهک آسانسور می بایست دارای یک زون مجزا از دتکتورهای دودی باشد(استفاده از ردیاب مکنده دودی پیشنهاد میشود).
13. در سوله های صنعتی و ساختمانهای دارای رایزر برق ، لازم است از دتکتور مکنده دودی و یا ردیاب حرارتی کابل استفاده شود
14. حداکثر سطح پوشش دتکتور دودی ۱۰۰m2و برای دتکتور حرارتی ۶۰m2 است.
15. حداکثر ارتفاع نصب دتکتور دودی ۱۲m و برای دتکتور حرارتی ۸m است.
16. برد دتکتورها
    الف) دتکتورهای دودی:
    – دایره ای به شعاع ۵/۶ متر
    – فاصله دتکتور دودی ۶/۱۰ متر تا ۱۵ متر بر حسب مکان و آرایش نصب
    ب) دتکتورهای حرارتی:
    – دایره ای به شعاع ۳/۵ متر در محلهایی با ریسک بالا مانند آشپزخانه
    – دایره ای به شعاع ۵/۶ متر در محلهایی با ریسک کمتر مانند پارکینگ
    – فاصله دو دتکتور حرارتی ۵/۷ متر تا ۶/۱۰ متر بر حسب مکان و آرایش نصب
17. استفاده از دتکتورهای دو کاناله در هتل ها و ساختمانهای مسکونی خوب ولی برای مکانهای صنعتی لازم است از دتکتور مجزا استفاده نمود.
18. محل نصب دتکتور دودی نباید در مجاورت یا نزدیک جریان هوا باشد ( دور از پنجره و درب و فضای باز پارکینگ
19. حداقل فاصله دتکتور تا دیوار و یا پارتیشن ۵۰cmو حداکثر ۷m برای دودی و ۵٫۵m برای حرارتی است.
20. بهترین مکان نصب مرکز اعلام حریق در نگهبانی، سرایداری و اتاق اطلاعات و یا در نزدیکی ورودی ساختمان است به نحوی که مورد رویت عموم و خصوصاً مامور آتش نشانی باشد.
21. در فضای سوله، حداکثر فاصله پیمایشی که فرد جهت رسیدن به شستی طی می کند نباید بیش از ۲۰ متر باشد.
22. در سقف های شیبدار لازم است دتکتورها در ارتفاع ۵۰cm پائین تر از مرتفع ترین نقطه سقف نصب شوند.
23. شستی اعلام حریق:
    – شستی اعلام حریق در حالت معمولی در ارتفاع نصب ۱۲۰ تا ۱۴۰ سانتی متر و تابلو اعلام حریق در ارتفاع ۱۷۰ سانتی متر از کف نصب شوند.
    – فاصله شستی ها در راهروهای پهن و کم تردد بین ۳۰ تا ۴۵ متر .
    – فاصله شستی ها در راهروهای پر تردد و باریک و پله بین ۱۵ تا ۲۵ متر.
    – در کنار هر درب یا راه پله خروجی ( در هنگام تخلیه ساختمان ) یک شستی نصب شود.
    – استفاده از شستی در محلهای فرار و خروج و ابتدای راه پله .
    – سیستم آدرس پذیر:
24. برای مجتمع های مسکونی و سوله های صنعتی بزرگ ، استفاده از سیستم آدرس پذیر الزامی است.
25. حداکثر طول لوپ ۳Km و دارای حداکثر ۱۲۸ المان میباشد.
26. در سیستم آدرس پذیر نمی توان مسیر رفت و برگشت را درون یک لوله قرار داد.
27. حداکثر تعداد لوپ ۴ عدد می باشد.
28. در هر ناحیه (zone) حداکثر تعداد ۲۴ عدد انواع سنسور در نظر گرفته شود.
29. کابل ارتباطی سنسورها از نوع (JY-ST-Y)0.8mm انتخاب گردد. از کابل با سیم مقطع ۱٫۵ ملم۲ برای آژیرها و شستی ها می توان استفاده نمود .
30. در مجتمع های تجاری- مسکونی نیازی به ارتباط خاصی بین سیستمهای کنترل اعلام حریق واحدهای تجاری و مسکونی نیست و فقط آژیرهایی در فضای بیرون درنظر گرفته شود.
31. واحدهای تجاری هرکدام دارای یک سیستم اعلام حریق مستقل باشند و در پاساژها از یک سیستم اعلام حریق مرکزی استفاده شود.
32. در انتهای مسیر آژیرها مقاومت انتهای خط در نظر گرفته شود.
33. در صورت روکار بودن سیم کشی سیستم اعلام حریق باید از لوله فلزی استفاده نمود و از کاربرد داکت های پلاستیکی اجتناب گردد.
34. در پلانی از سیستم اعلام حریق که کابل کشی ها و مرکز اعلام حریق کشیده شده است ، توضیحی در مورد نواحی هر زون داده شود.
35. می بایست برای پله فرار یک زون مجزا در نظر گرفته شود که شاسی آن در هر طبقه و در مسیر پله فرار گیرد
36. نظر به اینکه در پاگرد راه پله شاسی نصب شده ، لذا شاسی جنب درب ورودی واحد ساختمانی حذف میشود.
37. لازم است کلیه اتاق خوابها دارای دتکتور دودی باشد . ولی فضای راهرو نیازی به دتکتور ندارد.
38. با توجه به میزان بالای توان صوتی آژیرهای اعلام حریق، لازم است علاوه بر زیر زمین و همکف در هر دو طبقه یکدستگاه آژیر نصب نمود بقدرت ۷۵ دسی بل و ترجیحا در هر واحد یک بیزر با توان صوتی ۳۰ دسی بل منظور گردد . بهر صورت هر ساختمان مسکونی باید دارای حد اقل دو آژیر باشد .
39. لازم است در پلانی که سیستم اعلام حریق مرکزی (F.A.C) رسم شده ، تعداد زونهای آن و نیز محل کاربردی هر زون تعریف شود . بعنوان مثال : ” سیستم اعلام حریق مرکزی داری ۸ زون و بازاء هر طبقه ، همکف ، راهرو ، آسانسور و پله فرار دارای یک زون میباشد.”
40. در ساختمانهای ۴ سقف و بالاتر (سه طبقه + پیلوت) اجرای سیستم آتشنشانی خشک الزامی است.
41. در ساختمانهای ۶ سقف و بالاتر اجرای سیستم آتشنشانی خشک و تر الزامی است.
42. نصب کپسول آتشنشانی ۴ کیلویی جهت هر واحد در فضای مشترک الزامی است.
43. اجرای سیستم اعلام حریق شامل شاسی و آژیر در هر طبقه در فضای مشترک در ساختمان های ۵سقف و بالاتر الزامی است.
44. اجرای لوله کشی با لوله سیاه بدون درز (مانسمان) با اتصالات جوشی صورت پذیرد.
    – منطقه تحت پوشش آنها ۵۰m2 است.
    – حداکثر فاصله بین یک دتکتور حرارتی تا دتکتور دیگر نباید بیش از ۷ متر باشد.
    – حداکثر فاصله بین دیوار و دتکتور حرارتی نباید بیش از ۲/۵ متر باشد
    – بر آمدگی زیر سقف کمتر از ۱۵cm می تواند نادیده انگاشته شود و چنانچه بر آمدگی بیش از ۱۰% ارتفاع اتاق باشد باید یک فضای مجزا در نظر گرفته شود.
    – چنانچه برآمدگی بیش از ۱۵cm و کمتر از ۱۰% بشد فاصله افقی بین دتکتورها باید به اندازه ۲ برابر برآمدگی کاهش یابد.
    – چنانچه عرض راهرو بیشتر از ۵ متر باشد باید یک فضای مستقل در نظر گرفته شود.
    – چنانچه عرض راهرو کمتر از ۵ متر باشد باید به حداکثر فاصله افقی دتکتورها ۵۰% اختلاف ۵ متر و عرض راهرو اضافه شود.
    – بر مبنای استاندارد NFPA نباید دتکتورها در فاصله کمتر از ۱۰cm نسبت به دیوار و سقف نصب شوند.

در مقاله های بعدی بیشتر در مورد سیستم های اعلام و اطفاء حریق و تجهیزات ایمنی و آتش نشانی صحبت خواهیم کرد.

خطرات مواد شیمیایی

 

مقدمـه

به گزارش ماهنامه مهندسی حفاظت از حریق، شیمی به عنوان یک دانش پایه ، سایر رشته‏های علوم پایه (به­جز ریاضی) و طیف وسیعی از سایر علوم تجربی و نیز علوم کاربردی را از خود متأثر کرده است و امروزه به درستی می‏توان ادعا کرد که رشد دانش بشری، فن آوری ، صنعت، رفاه، امور نظامی و … در هر جامعه‏ای بدون علم شیمی مقدور نمی‌باشد. اختصاص یافتن بیش از۳۷ درصد مقالات علوم محض در جهان به رشته شیمی این دانش را به عنوان نخستین رتبه در میان سایر علوم پایه قرار می‏دهد.

 

تعاریف مرتبط با خطرات مواد شیمیایی

۱) عوامل شیمیایی سمی(Toxic Chemical Agent): آن دسته از مواد و یا ترکیبات شیمیایی را که در صورت انتشار مناسب و تاثیر شیمیایی منجر به مرگ، آسیب و ناتوانی در انسان و حیوان و یا از بین رفتن گیاه‌هان ‏شوند، عوامل شیمیایی یا Chemical Agents نامیده می‏شوند.

۲) Toxicodynamic: این واژه اثرات سم بر بدن موجودات زنده را بیان می‏دارد.

۳)Toxicokinetic: این واژه واکنش بدن موجود زنده بر سم جذب شده را بیان می‏دارد.

۴) مسمومیت(Poisoning): منظور از مسمومیت به هم خوردن تعادل فیزیکی، فیزیولوژیکی و روانی موجود زنده در اثر تماس با ماده خارجی سمی می‏‎باشد که به دو صورت حاد و مزمن تقسیم می‏شود.

۵) غلظت ماده شیمیایی: مقدار ماده شیمیایی در واحد حجم هوا یا مایع غلظت می‏باشد و برحسبmg/m³ یا µg/m³  و یا برای آب برحسبppm , ppb  بیان می‏شود.

۶) Dose: حاصل‌ضرب میزان جذب ماده شیمیایی(غلظت) توسط بدن موجود زنده در واحد زمان می‌باشد و واحد آن mg/m³.min یا µg/m³.min می‏باشد.

۹) دُز متوسط کشنده(Lethal Dose 50) یا LD₅₀ : مقداری از ماده شیمیایی که بتواند نیمی از افراد بدون حفاظ را طی ۲۴ ساعت از بین ببرد.(کمیتی برای سنجش سمیت حشره‏کش‏ها است و عبارت از مقدار کافی سم برای کشتن جانوران طی ۲۴ ساعت می‌باشد. این عبارت به صورت mg عامل شیمیایی بر kg وزن  موجود زنده بیان می­شود.)

۱۰) LC_t : ( Lethal Concentration ) حاصل‌ضرب غلظت(C) یک گاز  و زمان مجاورت(t) که ۵۰ درصد نفراتی را که در معرض آن قرار گرفته‏اند می‏کشد.

۱۱) :EC_t ( Effective Concentration ) حاصل‌ضرب غلظت(C) یک گاز و زمان مجاورت(t) که ۵۰ درصد نفراتی را که در معرض آن قرار گرفته‏اند تحت تاثیر قرار داده و به عبارتی ناتوان می‏کند.

۱۲)حد آستانه(Threshold Limit Value) یا T.L.V: این عبارت حد آستانه مقدار غلظت مجاز مواد سمی برحسب میلی‌گرم بر متر مکعب هوا(mg/m³) را بیان می‏کند.

۱۳) بیشینه غلظت مجاز مواد سمی(M.A.C) یا Maximum Allowable Concentration این عبارت به حداکثر غلظت مجاز مواد سمی برحسب mg/m³ اطلاق می‏گردد.

 

راه­های تماس مواد سمی و ورود آنها به بدن

از میان راه­های مختلفی که بدن در معرض مواد سمی قرار می­گیرد، تماس پوستی از لحاظ کثرت صدمات حرفه­ای مقام اول را دارد. جذب از طریق استنشاق در مقام دوم است، در حالی که جذب از راه دهان عموماً اهمیت کمتری دارد، مگر آنکه به صورت جزئی  در آید که از طریق استنشاق وارد بدن می­شود یا آنکه ماده سمی خاصی در میان باشد. روشن است که بعضی از مواد از راه­های چندگانه­ای می­توانند به بدن وارد شوند.

 تماس پوستی(Skin Contact)

هنگام تماس ماده سمی با پوست، چهار حالت امکان پذیر است:

۱- پوست و لایه پیوسته به آن که حاوی غده­های لیپیدی و عرق است به صورت مانع مستحکمی عمل می­کنند و ماده سمی نمی­تواند آنها را در هم بریزد، آسیب بزند یا در آنها نفوذ کند.

۲- ممکن است ماده سمی با سطوح پوستی واکنش داده موجب سوزش و خارش مقدماتی شود.

۳- ممکن است ماده سمی در پوست­ نفوذ کند و با پروتئین بافت­ها جفت و جور شده موجب حساسیت پوست شود.

۴- ممکن است ماده از مسیر غده­های چربی از پوست نفوذ کند، وارد جریان خون شود و به صورت سمی برای بدن عمل کند.

به هر حال پوست معمولاً برای حفاظت بافت­های زیرین بدن مانع موثری است و مواد نسبتاً معدودی به مقادیری که خطرناک باشند از طریق  این مانع جذب می­شوند. با وجود این، اگر پوست حتی به طور کوتاه مدت در معرض غلظت­های  زیاد  مواد فوق­العاده سمی نظیر پاراتیون و فسفات­های آلی مربوط، تترا اتیل سرب، آنیلین و هیدروسیانیک اسید قرار گیرد، مسمومیت­های جدی و حتی  کشنده­ای ممکن است روی دهد. افزون بر این، وقتی ماده­ای فوق­العاده  سمی از طریق  قطعات پرتاب شده یا پارگی­های پوستی یا زخم­های باز به درون نفوذ کند، تماس از طریق پوست نیز اهمیت می­یابد.

استنشاق(Inhalation)

دستگاه تنفسی مهمترین راهی است که از طریق آن مواد مضر وارد بدن  می­شوند. بیشتر    مسمومیت­های شغلی که بر ساختمان داخلی بدن تاثیر می­گذارند، از تنفس مواد  پراکنده در هوا ناشی می­شوند. این مواد با جا گرفتن در شش­ها یا سایر قسمت­های دستگاه تنفسی، ممکن است بر این دستگاه تاثیر گذارند یا اینکه به وسیله خون، لنف یا گلبول­های سفید از شش­ها به سایر دستگاه­های بدن منتقل شوند. نوع و شدت عمل مواد سمی بستگی به ماهیت ماده، مقادیر جذب شده، سرعت جذب، حساسیت فردی  و بسیاری عوامل دیگر دارد. سطح نسبتاً عظیم شش­ها (۹۰ مترمربع سطح کل و۷۰ مترمربع سطح حفره­ها) همراه با شبکه مویرگی(۱۴۰مترمربع) و جریان خون مداوم آن، مواد سمی را به نحو شگفت انگیزی می­شوید و بسیاری از آنها را با سرعت بسیار از شش­ها جذب می کند. افزون بر این عمل، مواد متعددی وجود دارند که به لحاظ حرفه­ای خاص بسیار پر مصرف هستند و با جزء تشکیل دهنده­ای از بافت شش ترکیب شده در خون حل نمی­شوند و به­وسیله گلبول سفید برده نمی­شوند. این مواد شامل بریلیم، توریم و تولوئن -۲ ،۴- دی ایزو سیانات هستند. در این موارد که مقاومت در برابر انحلال و شست و شو وجود دارد ، ممکن است سوزش، التهاب ، فیبروز، تغییرات خطرناک و حساسیت­های آلرژیک ایجاد شود. در زیر به شرح مواد مختلف پراکنده در هوا و بعضی جنبه­های زیست شناختی آنها می­پردازیم. ماده تشکیل شده از ذرات ریز می­تواند به یکی از      شکل­های غبار، دود ، میغ و مه وجود داشته باشد.

غبـار(dust)

­   غبار از ذرات ریز جامدی تشکیل شده است که با ساییدن ، خرد کردن ، برخورد پیدا کردن ، منفجر شدن و برشته کردن یا سایر شکل­های انرژی از اصطکاک مواد معدنی یا آلی نظیر سنگ، فلز، زغال سنگ، چوب و دانه­های گیاهی به وجود می­آید. ذرات غبار تمایلی به تجمع ندارند مگر آنکه در معرض نیروهای الکتروستاتیکی قرار گیرند. این ذرات اگر قطرشان از چند دهم میکرون تجاوز کند­، در هوا پراکنده      نمی­شوند­، بلکه تحت تاثیر سنگینی فرو می­نشینند. به عنوان مثال می­توان غبار سیلیس و غبار زغال سنگ را ذکر کرد.

دود(fume)

­    از ذرات جامدی تشکیل شده است که در نتیجه تراکم از حالت گازی به وجود  آمده­اند، مانند بخاری که از سطح فلزات مذاب بر می­خیزد که غالباً با اکسایش همراه است. این دود میل به تراکم دارد و به صورت رشته ای یا خوشه ای تجمع و به هم پیوستگی پیدا می­کند. قطر هر ذره کمتر از یک میکرون است. بخار سرب هنگام سرد شدن در هوا و اورانیم هگزا فلوئورید(UF₆) که به صورت بخار تصعید و آبکافت شده و اکسایش می­یابد و به صورت دودی از اورانیم اکسی فلوئورید(UO₂F₂) ، در می­آید مثال­هایی از دودند.

میـغ(mist)

­    مرکب از قطرات ریز ، مایع معلق است که از حالت گازی متراکم با افشانده شدن ، کف کردن یا پاشیده شدن به حالت مایع در آمده­اند. میغ حاصل از روغن ، میغ کروم تریوکسید و رنگ افشانده شده مثال­هایی از میغ­اند.

مـه(fog)

از ذرات مایع متراکم تشکیل شده است که در آن اندازه ذرات از میغ درشت تر و معمولاً از ۱۰ میکرون نیز بیشتر است. اشباع بخار آب در هوا مثالی از مه است.

گاز و بخار(Gas & Vapor)

گاز یک سیال است که با تاثیر مشترک افزایش فشار و کاهش دما می توان آنرا به حالت مایع یا جامد درآورد ، مانند کربن مونوکسید و هیدروژن سولفید. آئروسل(Aerosol) پراکندگی ذرات در یک محیط گازی است در حالی که دود محصول گازی سوختن است که به علت حضور ذرات ریز، ماده­ای زغالی قابل رؤیت می­شود. بخار شکل گازی ماده­ای است که به طور عادی به حالت مایع یا جامد است و می­توان آن را یا با افزایش فشار یا کاهش دما به این حالت­ها بازگرداند، مانند کربن  دی­سولفید، بنزین، نفتالین و ید.

جنبه ­های زیست شناختی ماده ­هایی که به صورت ذرات ریز در آمده ­اند

­ اندازه و وسعت ذرات(particles) یک ماده ذره­ای در ناخوشی­های ریوی شغلی به ویژه در پنوموکونیوزیس  ( Pneumoconiosis نوعی بیماری شش است که به علت استنشاق دائمی ذرات فلزی یا معدنی محرک به وجود می­آید.) نقش مهمی دارد. قطر غالب ذرات مضر را کمتر از یک میکرون(۱μm) می­دانند، ذرات درشت تر یا در هوا آن قدر معلق نمی مانند که استنشاق شوند یا اینکه اگر شدند نمی­توانند از مسیر پر پیچ و خم قسمت بالایی دستگاه تنفسی عبور کنند. افزون بر این، به علل دیگری نیز ذرات ریزتر از ذرات درشت تر زیان آورترند. در اثر استنشاق ذرات ریز درصد بیشتری (احتمالا تا ده برابر) از غلظتی که در معرض تنفس قرار گرفته است در شش­ها می­نشینند. افزون برآن ، معلوم شده است که ذرات ریز از شش­ها مشکلتر کنده می­شوند. این مقدار اضافی و زمان توقف بیشتر ذره، تاثیر زیان آور آنرا افزایش می­دهد.

هنگام استنشاق ، چگالی ذره نیز بر میزان فرو نشستن و توقف مادۀ ذره­ای در شش­ها مؤثر است. ذراتی که چگالی بالایی دارند هنگامی که در دستگاه تنفسی به طرف پایین می­روند به این علت که جرم و در نتیجه اینرسی بیشترشان موجب می­شود که به دیواره­های دستگاه تنفسی بچسبد ، مانند ذرات درشت­تری که چگالی کمتری دارند ، عمل می­کنند. بدین ترتیب یک ذره اورانیم اکسید با چگالی ۱۱ و قطر ۱ میکرون در دستگاه تنفسی مانند ذره­ای با قطر چند میکرون عمل می­کند و از این رو فرونشستن آن در ریه بیشتر از   ذره­ای با همان اندازه ولی چگالی کمتر است.

عوامل دیگری که در سمیت ذرات استنشاق شده مؤثرند، عبارتند از سرعت و عمق نفس و میزان فعالیت جسمانی که در حین تنفس انجام می­دهیم. نفس عمیق و کند موجب می­شود که مقدار بیشتری از ذرات در شش­ها فرو نشینند. فعالیت جسمانی شدید نه فقط به علت تعداد بیشتر و عمیقتر نفس­ها در همان جهت عمل می­کند، بلکه گردش خون را نیز سریعتر کرده موجب می شود که انتقال بعضی از هورمون­هایی که بر مواد مضر برای شش­ها اثر زیان آوری دارند ، به مقدار سمی برساند. دمای محیط نیز تاثیر سمی مواد استنشاق شده را تغییر می دهد. دمای بالا عموماً موجب بدتر شدن تاثیر می شود ، دماهای زیر دمای معمولی نیز همان اثر را دارند اما به میزان کمتر.

جنبه ­های زیست شناختی گازها و بخارها

جذب و نگهداری گازها و بخارهای استنشاق شده توسط بدن به وسیله عواملی متفاوت از آنچه در مورد ذرات ریز عمل می­کردند کنترل می­شوند. انحلال پذیری گاز در محیط آبی دستگاه تنفسی ، عمقی را که گاز در آن نفوذ خواهد کرد ، تعیین می­کند. بدین ترتیب استنشاق مقدار اندکی آمونیاک یا گوگرد دیو کسید که بسیار انحلال پذیرند ، بسته به غلظتی که دارند به حبابچه­های ریه می­رسند ، در حالی که از اوزن و کربن دی سولفید نامحلول مقدار نسبتاً کمی در قسمت بالایی دستگاه تنفسی جذب می­شوند.

مقدار گاز یا بخاری که به دنبال استنشاق آن در جریان خون جذب می­شود نه به ماهیت ماده بلکه به ویژه به غلظت آن در هوای استنشاق شده و سرعت دفع آن از بدن بستگی دارد. اگر غلظت یک گاز معین در هوایی که استنشاق می شود ثابت بماند، غلظتش در خون به حد معینی می­رسد که قطع نظر از آنکه چه مدت استنشاق شده باشد ، هیچ گاه از آن تجاوز نمی­کند. برای مثال با استنشاق ppm  ۱۰۰ کربن مونوکسید از هوا ظرف ۴ تا ۶ ساعت غلظت آن در خون به یک حد تعادلی برابر با ۱۳% کربوکسی هموگلوبین      می­رسد. تنفس بیشتر کربن مونوکسید با همان غلظت، سطح کربن مونوکسید خون را هیچ بالا نمی­برد ، اما با افزایش غلظت کربن مونوکسید در هوا ، در نهایت سطح تعادلی جدیدی حاصل می شود.

فرو دادن یا بلعیدن(Swallowing or Ingestion)

مسمومیتی که از فرو دادن مواد ناشی می شود بسیار کمتر از مسمومیت حاصل از استنشاق در محیط کار روی می­دهد ، زیرا که دفعات و میزان تماس دهانی با مواد سمی به مراتب کمتر از تماس  استنشاقی است. به این علت ، از نظر فرو دادن فقط سمی­ترین مواد مورد توجه اند. در جذب مواد سمی از طریق استنشاق مجرای بلع نیز شرکت دارد. شرکت آن در جذب بدن بدین ترتیب است که آن قسمت از ماده استنشاق شده که در قسمت بالایی دستگاه تنفس فرو می­نشیند با عمل مژک­ها از آن قسمت دستگاه روبیـده و در نهایت فرو داده می­شود.

با وجود اینکه مواد هنگام عبور از معده در محیطی اسیدی که نسبتاً قوی است قرار گرفته و هنگام عبور از روده در محیطی قلیایی واقع می­شوند، جذب یک ماده سمی از دستگاه معدی- رودی به درون خون معمولاً بسیار ناقص انجام می­شود. از سوی دیگر، ملاحظاتی نظیر آنچه در زیر می­آید ، در جذب کم مؤثر است :

۱- غذاها و مایعاتی که با ماده سمی مخلوط شده­اند ، نه فقط باعث رقیق شدن آن می­شوند ، بلکه به علت تشکیل مواد نامحلول حاصل از ترکیب ماده سمی با موادی که معمولاً در چنین غذاها و مایعاتی وجود دارند، میزان جذب آن را نیز کاهش می­دهند.

۲- در طول روده نوعی گزینش­پذیری در جذب مواد وجود دارد که برای محدود کردن میزان جذب مواد غیر طبیعی جلوگیری می­شود

۳- مواد سمی به دنبال جذب شدن در جریان خون ، مستقیماً به کبد می­رود و کبد غالب مواد را با سوخت و ساز تغییر می­دهد ، از هم می­پاشاند و غیر سمی می­کند.

 

چند نمونه از مواد شیمیایی به شدت سمی و مکانیسم اثـر آنها

• سیانید نمونه­ای از مواد بسیار سمی

یون سیانید ناشی از عوامل سیانیددار به طور برگشت پذیر آنزیم سیتوکروم اکسیداز را از فعالیت باز می‌دارد که نتیجه آن با وجود حضور اکسیژن در بافت‏ها، خفگی و مرگ است. در واقع سیانید برخلاف مونواکسیدکربن که مانع انتقال اکسیژن به سلول‏ها بشود، با آنزیم‏های اکسیدکننده مانند سیتوکروم اکسیداز تداخل می‏کند. اکسیدازها آنزیم‌هایی هستند که دارای یک یون فلزی (معمولاً مس یا آهن) می‏باشند. آن‏ها اکسایش ترکیباتی مانند گلوکز را کاتالیز می‏کنند.

Oxidase

Metabolite(H₂)  +  ½ O₂  Oxidized Substance + H₂O  + Energy

در حالت طبیعی اتم آهن موجود در سیتوکروم اکسیداز، از حالت اکسایش ۲ (Fe²⁺) به حالت اکسایش۳ (Fe³⁺) اکسید می‌شود تا بدین ترتیب الکترون‌های لازم برای کاهش اکسیژن فرآهم گردد.  پس از آن در فرآیند دیگری آهن دوباره با دریافت الکترون به حالت اکسایش ۲ باز می‏گردد. در صورتی که ترکیب سمی سیانید وارد بدن شود، یون سیانید با کاتیون آهن آنزیم اکسیداز کمپلکس پایداری تشکیل می‏دهد و بدین گونه الکترون‏های لازم برای فرآیندهای اکسایش و کاهش که می‏باید از اکسایش آهن ۲ به دست آید فرآهم نمی‏شود. در این شرایط با اینکه اکسیژن به مقدار کافی وارد سلول‏ها شده ولی مکانیسمی که از طریق آن اکسیژن بتواند به مصرف برسد مختل شده و از این رو سلول دچار مرگ می‏شود و چنانچه این اختلال در مراکز حیاتی رخ دهد، مصدوم جان خود را از دست می‏دهد. از عوارض اصلی این عوامل افزایش سریع آهنگ تنفس می‏باشد که معمولا پس از ۱۵ دقیقه مرگ فرا می‏رسد. البته بدن مکانیسمی دارد که خود را به آهستگی از چنگ یون سیانید می‏رهاند. همان‌طورکه در آغاز بحث گفته شد واکنش سیانید با آنزیم اکسیداز برگشت پذیر است و آنزیمی مانند ردآناز(Rhodanase) که تقریباً در تمام سلول‏ها وجود دارد، می‏تواند یون سیانید را به یون  تیوسیانات که نسبت به سیانید بی‌ضررتر است تبدیل کند. این مکانیسم برای نجات  افرادی که به وسیله سیانور مسموم شده‏اند کارایی لازم را ندارد چراکه در هر زمان مقدار بسیار اندکی یون تیوسولفات در بدن وجود دارد. با این حال ترکیبات حاوی تیوسولفات، نظیر تیوسولفات سدیم به ویژه اگر پیش از مسمومیت فرد با سیانید به کار رود در نجات مصدوم کمک قابل توجهی می‏کند. چراکه یون سیانید به یون تیوسیانات تبدیل می‏شود.

Fe²⁺  Cytochrome Oxidase   Fe³⁺

ADP                                                         ATP

واکنش طبیعی تبدیل ADP به ATP در سلول‏ها

Fe²⁺                             Fe³⁺

                                                  Cytochrome Oxidase(Fe)…..CN^–

ADP                                                        ATP

اختلال در واکنش طبیعی تبدیل ADP به ATP در سلول‏ها

بر اثر مسمومیت  آنزیم سیتوکروم اکسیداز به وسیله سیانید

شاخص‌های کمی تأثیر سیانید هیدروژن

عامل شیمیایی	علامت اختصاری	LCt  برحسب mg.min/m3	LD50برحسب mg/kg	ECtبرحسب mg.min/m3
سیانید هیدروژن	AC	۴۵۰۰	۱	بیش از ۳۰۰۰ (۶۰ دقیقه)

درمان مسمومیت ناشی از عوامل خون دارای یون سیانید

درمان مسمومیت با هیدروژن سیانید مبتنی بر بیرون راندن یون CN از سیتوکروم اکسیداز است. این کار به وسیله  لیگندهای دیگر، و همچنین افزودن مقداری تیوسولفات به خون برای تشدید سم‌زدایی طبیعی بدن از CN^– است.  ( سم زدایی طبیعی با تبدیل یون سیانید به یون تیوسیانات به کمک آنزیم ردوناز انجام می‌گیرد.)

S₂O₃^—  +  CN^–                              SCN^–  +  SO₃^—

برخی از مراکز پزشکی در برخورد با مسمومیت سیانور از دی کبالت ادتات(کلوسیانور) به عنوان لیگند CN^– با تیوسولفات استفاده می‌کنند. شایان ذکر است هر دو دارو  به صورت تزریق درون رگی تجویز می‌شود.

رهیافت دیگر، اکسایش بخشی از هموگلوبین خون به متاهموگلوبین(Met hemoglobin) است که دارای میل ترکیبی زیادی نسبت به CN^– است. این اکسایش با به‌کارگیری ۴-دی متیل آمینو فنل(DMAP) صورت می‌گیرد که به سرعت تولید متهموگلوبینامیا (Methemoglobinemia) می‌کند و علیه مسمومیت انسان در برابر سیانور به کار می‌رود. البته DMAP  باید به وسیله تیوسولفات پشتیبانی شود. این ترکیب را می‌توان به صورت تزریق درون عضله‌ای تجویز کرد. ترکیب مناسب دیگر در زمینه مقابله با عوامل سمی خون سیانیدی، به کارگیری ترکیب ایزوآمیل نیتریت (Amyl Nitrite or Isoamyl Nitrite) با فرمول (CH₃)₂CHCH₂CH₂NO₂ است که شیوه کاربرد آن تنفسی است.  ایزو آمیل نیتریت یک اکسید کننده قوی است و برای اکسایش Hb به MetHb به کار می‌رود.

 

• مسمومیت با متانول(Methanol)

نام متانول با فرمول شیمیایی (CH₃OH) برگرفته از واژه‎های یونانی متی (Meti) به معنی شـراب و ایلو(Ilo) به معنی چوب و در کل به معنای الکل چوب است که نخستین بار در ۱۶۶۱ به وسیله آقای رابرت بویـل از تقطیر چوب به دست آمد. کاربردهای عمده این الکل شامل تهیه انواع مواد شیمیایی از جمله فرم‎آلدیید، ضدیخ، حلال برای انواع ترکیبات شیمیایی و رنگ‎ها، تهیه کمک سوخت خودروها، عامل تقلیب (Denaturant) برای الکل سفید بوده و ده‎ها کاربرد دیگر هم در صنایع گوناگون شیمیایی دارد. این الکل مایعی است شفاف، بی‎رنگ و بسیار قطبی است که به راحتی با آب و الکل سفید و اترها امتزاج‎پذیر است. تا کنون بیش از صدها مورد مرگ و میر ناشی از خوردن یا استنشاق متانول گزارش شده است که اغلب به علت جایگزینی این نوع الکل به جای اتانول بوده است. بیشترین خطر شناخته شده متانول برای سلامت انسان، کوری در اثر نوشیدن است. همچنین متانول اختلالات گوناگونی در کبد، کلیه‎ها، قلب، شش‎ها و مغز ایجاد می‎کند. آثار سمی متانول به احتمال زیاد در نتیجه تجزیه آن به اسید فرمیک یا جوهر مورچه با فرمول شیمیایی(HCOOH) و یا فرم‎آلدیید(HCOH) در بدن است. پژوهش‎ها حاکی از آن است که فرم‎آلدیید موجب تخریب گروهی از سلول‎های شبکیه می‎شود. نکته حائز اهمیت اینکه متانول براساس میزان آب موجود در بافت‎های بدن منتشر می‎شود. چنانچه متانول نوشیده شود، ترشح این ماده از شش‎ها (ریه‎ها) و کلیه‎ها ممکن است دست‎کم تا ۴ روز ادامه یابد. مواد حاصل از تجزیه متانول باعث ایجاد اسیدوز شدید می‎شود و pH ادرار ممکن است به عدد ۵ کاهش یابد. (بازه طبیعی pH ادرار ۵ تا ۵/۷ است ولی حد متوسط آن ۶ می‎باشد).

دوز کشنده متانول در برخی منابع ۱۰۰- ۲۵ میلی‎لیتر و در برخی دیگر ۲۵۰-۶۰ میلی‎لیتر گزارش شده است.  همچنین حدآستانه(Tolerance) بخار متانول در هوا برای کسانی که در معرض آن برای ۴۰ ساعت در هفته کار می‎کنند، ppm 200 (200 قسمت در یک میلیون قسمت) می‎باشد.

اقدامات لازم هنگام مسمومیت با متانول

تظاهرات اصلی مسمومیت با متانول، اختلالات بینایی و اسیدوز می‎باشد. با این حال مسمومیت با متانول و علائم ناشی از آن در دو حالت حاد و مزمن در جدول زیر خلاصه شده است.

جدول ۲) مسمومیت با متانول و علائم ناشی از آن در دو حالت حاد و مزمن

مسمـومیت حـاد (ناشی از مسمومیت خوراکی،‌ تنفسی و یا پوستی)	۱) خفیف: خستگی، تهوع و پس از یک دوره نهفتگی تاری موقت در دید مشاهده می‎شود.
	۲) متوسط: سردرد شدید، گیجی، تهوع، استفراغ و خستگی اعصاب مرکزی و کاهش دید به صورت موقت یا دائم پس از ۲ تا ۶ روز.
	۳) شدید: پیشرفت سریع علائم حالت مسمومیت متوسط، سیانوز،‌کوما، افت فشار خون، گشادی مردمک‎ها و اختلالات شدید بینایی،‌ کاهش سطح خونی بی‎کربنات و نارسایی تنفسی و در نهایت مرگ.
مسمومیت مزمن (بیشتر در اثر استنشاق)	این مسمومیت در ابتدا موجب اختلالات بینایی با تاری خفیف در دید شده و محدودیت میدان بینایی و گاهی کوری کامل از عواقب بعدی آن است.

در مسمومیت حاد با متانول به ویژه زمانی‎که تشخیص داده نشود، حدود ۲۵ تا ۵۰ درصد بیماران بهبود نمی‎یابند. همچنین در اختلالات بینایی که یک هفته ادامه داشته باشد احتمال بهبود نیست.

چنانچه بلع اتفاق افتاده باشد،‌ کمک‎های نخستین باید صورت گیرد و حتماً باید به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه شود. اقدامات فوری در این زمینه در صورتیکه مسمومیت با متانول در عرض ۲ ساعت تشخیص داده شود شامل خوراندن شربت ایپکاک(تهوع‎آور) و سپس شست و شوی معده با ۲ الی ۴ لیتر آب ولرم حاوی ۲۰ گرم در لیتر بی‎کربنات سدیم یا همان جوش شیرین می‎باشد.

ثابت شده است که اتانول اثر نسبی در معالجه مسمومیت متانول دارد چراکه اتانول با مسدود کردن سوخت و ساز(متابولیسم) متانول به ترکیبات سمی فرم‎آلدیید و اسید فورمیک، اثرات سمی آنرا کاهش داده و این وضعیت به کلیه‎ها اجازه می‎دهد که متانول تغییر نیافته را دفع کنند. بدین منظور ابتدا اتانول ۵۰ درصد را به مقدار ۵/۱ میلی‎لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بیمار به صورت خواراکی به بیمار تجویز می‎کنند. (حدود ۱۰۰ میلی‎لیتر برای فرد ۷۰ کیلوگرمی) سپس به منظور کاهش سوخت و ساز متانول و دادن فرصت کافی به کلیه‎ها جهت دفع آن، نیم تا یک میلی‎لیتر اتانول به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بیمار را هر ۲ ساعت به صورت خوراکی یا درون وریدی به مدت ۴ روز به بیمار تجویز می‎کنند. سطح خونی اتانول بایستی به ۵/۱-۱ میلی‎گرم در میلی‎لیتـر (mg/mL) برسد. با این حال موارد کلی زیر به عنوان اقدامات عمومی می‎باید مد نظر قرار گیرد:

• درمان حالت اسیدوز ناشی از مسمویت متانول با تجویز بی‎کربنات سدیم(جوش شیرین)
• تجویز حدود ۴ لیتر مایعات چه به صورت خوراکی و چه به صورت وریدی به منظور ثابت نگه داشتن میزان دفع ادرار
• در صورت پیشرفت سریع علائم مسمومیت و عدم پاسخ‎دهی بیمار به تجویز اتانول و عوامل قلیایی انجام دیالیز تا کاهش متانول به زیر مقدار ۵۰ میلی‎گرم در دسی‎لیتر(mg/dL )خون ضروری است.
• تغذیه بیمار با غذاهای کم حجم در فواصل زمانی ۳ تا ۴ ساعت.
• حفظ گرمای بدن
• درمان حالت کوما
• عوامل سمی اعصـاب (Nervous Agents)

عوامل شیمیایی اعصاب یا  ترکیبات آلی فسفردار (Organophosphorus) اثرشان را بر روی سیستم اعصاب مرکزی و محیطی از طریق مهار آنزیم استیل کولیــن استــراز(Ach E) اعمال می‏کنند. این تاثیر شامل  اتصال غیر قابل برگشت بین عوامل شیمیایی اعصاب با عامل استیل کولین استراز می‏باشد. عوامل عصبی پایدار بوده و زمانی که پراکنده شوند به شدت سمــی هستند. از طریق پـوست و تنفس به سرعت جذب می‏شوند و حتی در مقادیر کمتر از ۱ میلی‌گرم (کمتر از یک پنجاهم قطره) انسان را می‏کشد.  مهمترین آنها عبارتند از: تــابـون (GA)، ســاریـن(GB)، ســومـان(GD)  و VX  . عوامل شیمیایی اعصاب برای انسان در مقادیر تقریباً ۱ تا ۲ mg برای کشتن یک انسان ۷۰ کیلوگرمی در عرض چند دقیقه کافی است. عوامل عصبی به صورت بخار یا آئروسل(Aerosol) پس از تماس با بدن یا تنفس به سرعت  جذب خون می‏شوند و علایم مسمومیت در زمانی کمتر از ۵ دقیقه پس از تنفس ظاهر می‏گردد. این علایم شامل:

1. تنگ شدن مردمک
2. اسهـال
3. اسپـاسم مژگانی
4. عـرق ریزی
5. آبـریزش بینی
6. کاهش فشار خون
7. تنگ شدن مجاری هوایی
8. گیجـی و گنگی
9. بی اشتهایی
10. کاهش پاسخ‏های عصبی
11. تهـوع
12. و سرانجام تشنج و مرگ است

 

درمان دارویی مسمومیت با عوامل عصبی

با توجه به چگونگی مکانیسم اثر عوامل عصبی برای مقابله و درمان تاثیرات آن دو روش مطرح می‏باشد:

1. کاهش اثرات استیل کولین حاضر در پیوستگاه عصبی-عصبی یا عصبی-عضلانی (یا به عبارتی در عصب وابران) با به کارگیری دارویی  نظیرآتروپین.
2. فعال سازی آنزیم بازداری شده به شیوه حذف گروه فسفونیل از محل فعال سریـن به کمک یک عامل هسته دوست.

پادزهر موثر در برابر عوامل اعصاب که به صورت آمپول خودکار در اختیار نظامیان قرار می‏گیرد. آمپول تزریقی خودکار آتروپین(Atropine Injection) حاوی ۲ میلی‌گرم آتروپین بوده و جزو اقلامی است که همیشه به همراه ماسک ضد گاز و به تعداد ۳ عدد وجود دارد. شیوه تزریق بدین ترتیب است که اگر آلودگی شیمیایی از نوع عامل اعصاب اعلام شد، نفر درپوش لاستیکی آمپول را برداشته و با ضربه آمپول را به عضله خود وارد می‌کند که بدین شکل سوزن آمپول به طور خودکار وارد عضله شده و آتروپین تزریق می‌گردد. ترکیب آمپول آتروپین (Atropine)  از یک گشاد کننده رگ و یک تقویت کننده قلب تشکیل شده و امکان دفع سریعتر سم را میسر می‏سازد. در واقع این مواد در صورتی موثر واقع خواهند شد که قبل از آلوده شدن تزریق شود.

 

• مسمومیت با عوامل سمی خفه­ کننده

    فسژن Phosgene  با شناسه نظامی CG یکی از مواد اولیه و حدواسطه‎های مهم برای تهیه پلیمرها (پلی‎اورتان و پلی‎کربنات)، الیاف مصنوعی، رنگ‎ها، حشره‎کش‎ها و علف کش‎ها است. این ترکیب یک عامل کلرینه کننده است که مصارف غیرنظامی زیادی دارد و در زمره ارزان‎ترین مواد شیمیایی است.  فسژن افزون بر کاربردهای غیرنظامی در صنایع شیمیایی، یکی از خطرناک‌ترین گازهای سمی گروه عوامل خفه‌کننده می‌باشد، چراکه در ساعات نخست به‎کارگیری، شخص از آلوده شدن محیط به وسیله آن چیزی احساس نمی‌کند، بلکه آثار و عوارض آن هنگامی مشخص می‌گردد که وارد دستگاه تنفسی شده و جذب ریه گردد که این امر موجب زخم شدن ریه می‌شود.

شخص در زمان جذب این گاز احساس نیرو و فعالیت بیشتری می‌نماید. زمان ظهور عوارض فسژن بین ۲ تا ۶ ساعت است. این ماده‌ در شش‌ها ایجاد زخم و تاول می‌کند. در غلظت‌های سنگین عوارض آن به صورت خارش و سوزش در مجاری تنفس ظاهر می‌شود. در کل عوامل خفه کننده از جمله فسژن موجب بروز ادم ریوی با منشا غیرقلبی شده، همچنین با اکسیداسیون لیپیدی نفوذ پذیری رگ‌ها را  افزایش می‌دهد. فسژن و دی فسژن  پس از استنشاق در اثر مجاورت با رطوبت شش‌ها هیدرولیز شده و موجب تولید اسید هیدروکلریک می‌شود.(البته این حالت در صورت تماس با دوزهای بالا رخ می‎دهد.) این اسید مویرگ‌های ششی را از بین برده و بدین گونه مبادله اکسیژن با خون  به سبب تجمع آب میان‌بافتی در شش با مشکل مواجه می‌شود و در صورت مسمومیت شدید موجب خفگی و مرگ می‌گردد که این حالت ((غرق شدن در خشکی)) نامیده می‌شود. در این حال شخص مسموم در اندک زمانی( چند دقیقه) با داشتن عوارض تنگی نفس شدید و خفگی می‌میرد.

(Phosgene)           Cl₂C=O  +  H₂O                               CO₂   +  ۲HCl

فسژن در اثر مشتعل شدن حلا‏ل‎های کلرینه شده نظیر CCl₄ و یا سوختن پلاستیک‎های کلردارنظیر PVC         (لوله‎های تجاری پلیکا) ایجاد می‎شود. لازم به یادآوری است که آثار سمی ماده کلروفرم(قبلاً به عنوان داروی بیهوشی به‎کار می‎رفته) و حلال تتراکلراید کربن ناشی از تبدیل آن در کبد به فسژن در نتیجه کارکرد آنزیم سیتوکروم P-450  می‎باشد.

CCl₄                               CCl₃ + O₂                   CCl₃OO              Cl₂CO

 

نحوه انبارش مواد شیمیایی

هنگام کار با مواد شیمیایی در اثر سهل­انگاری و عدم وجود تدابیر ایمنی و حفاظت ممکن است در اثر حادثه، موارد زیر به وقوع بپیوندد:

• آتش­سوزی
• انفجار
• خروج مواد خورنده و سوزاننده
• رهایی بدون کنترل گازها
• پخش مواد جامد پودری
• پخش مواد رادیواکتیو

 

جابه ­جایی مواد شیمیایی تابع پارامترهای زیر است:

• حالت فیزیکی
• خاصیت شیمیایی
• مقدار ماده مورد حمل
• فاصله بین مبدا و مقصد

معمولاً حمل و نقل مواد شیمیایی به دو صورت انجام می­شود:

• پیمانه­ای یا ناپیوسته (Batch): در این روش مواد داخل مخازن و بشکه­ها قرار داده شده و به وسیله کامیون، راه­آهن و یا کشتی حمل و نقل می­شود.
• پیوسته (Continuous) : در این روش مواد به وسیله تسمه نقاله و یا خطوط لوله انتقال داده می­شود.

۹۷ درصد تماس‌ ها با آتش‌ نشانی آمل مزاحمت تلفنی است!

به گزارش ماهنامه مهندسی حفاظت از حریق، مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری آمل، از بیش از بیست هزار مزاحمت در تماس تلفنی با این سامانه در سه ماهه اخیر اطلاع داد و افزود: کمتر از سه درصد تماس ها منجر به اعزام نیروهای آتش نشانی شده و سایر تماس ها مزاحمت تلفنی بوده است.

حسین نذیری ادامه داد: ۱۶۷ مورد که شامل ۶۷ عملیات اطفاء حریق و ۱۰۰ عملیات امدادی توسط آتش نشانی ها در آذرماه انجام شده است که ۱۳۷ مورد از آن ها شهری بوده و ۲۰ مورد از آن ها خارج از محدوده شهری و ۱۰ مورد آن ها در روستاها بوده است. در عملیات های اطفاء حریق، ۲۱ مورد مسکونی و ۳۳ مورد امداد آسانسوری بوده که بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند. این آمار ها نشان می دهد که نسبت به ماه گذشته این عملیات ها ۴۲ درصد افزایش داشته است مجله حریق.

وی همچنین افزود: این سازمان پرسنل این سازمان بصورت ۲۴ ساعته حاضر به پاسخگویی می باشد و صورت بروز حوادث وظیفه هماهنگی و هدایت تیم های عملیاتی را به عهده دارد که نیاز به تمرکز بالایی در این زمینه دارد، ولی متاسفانه مزاحت های تلفنی به شدت آزاردهنده هستند و باعث از بین رفتن تمرکز تیم پاسخگویی می شوند. علاوه بر اینها، همانطور که میدانیم، در حوادث ثانیه ها بسیار مهم هستند و یک تماس غیرمرتبط با این سازمان ها باعث می شود تا جان یک شهروند به خطر بیافتد مهندسی حریق.

نذیری خاطرنشان کرد:سازمان آتش نشانی آمل مجهز به ثبت مکالمات تلفنی با جزئیات می باشد که تمام این موارد به مراجع قانونی ارجاع داده می شود و از این رو از شهروندان خواست تا از تماس های غیرمرتبط با این سازمان ها جددا خودداری کنند.